Τη σειρά δοκιμίων Altera Pars συνεχίζει ένα κείμενο του Τεύκρου Μιχαηλίδη για το μυθιστόρημά του “Φονικό στη Μεγάλη Εκκλησία” που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2019 από τις εκδόσεις Πόλις.

 

 

Κείμενο: Τεύκρος Μιχαηλίδης

 

 

Όταν, την άνοιξη του 2017, σκέφτηκα για πρώτη φορά να σκαρώσω μια ιστορία που να εκτυλίσσεται γύρω από την Αγία Σοφία, δεν φανταζόμουν ότι η μισαλλοδοξία και οι  γαιοστρατηγικές ανακατατάξεις θα την έφερναν με τόσο οδυνηρό τρόπο στην επικαιρότητα. Φαίνεται όμως, πώς από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της, η Μεγάλη Εκκλησία είναι καταδικασμένη να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε σημαντικής αλλαγής παραδείγματος, κάθε σημαντικής μετάβασης.

Η ίδια η ανέγερσή της, τόσο τεχνικά όσο και ιδεολογικά, συμβολίζει τη μετάβαση από τον αρχαίο κόσμο στο μεσαίωνα. Οι αξίες του αρχαίου κόσμου, η δημοκρατία, ο ορθολογισμός, ο διάλογος, έχοντας κλείσει τον πρώτο τους κύκλο, καταρρέουν υποχωρώντας κάτω από το βάρος των αντιφάσεών και των αδιεξόδων τους. Η νέα εποχή θα αποσπάσει από τον αρχαίο κόσμο ό,τι της χρειάζεται– την επιστήμη και την τεχνολογία – και θα δώσει τη χαριστική βολή στα υπόλοιπα. Ο ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό σύμβολο του θεοκρατικού, αυτοκρατορικού προτύπου που είναι συγχρόνως μοντέλο διακυβέρνησης και δομή λειτουργίας της νέας Βυζαντινής κοινωνίας.

Ο τρούλος της, που μοιάζει να αιωρείται χωρίς να αγγίζει πουθενά, δημιουργώντας την αίσθηση της θείας συνδρομής στη στήριξή του, στηρίζεται στη γεωμετρία του Αρχιμήδη. Τα συγγράμματα του Συρακούσιου σοφού, Περί επιπέδων ισορροπιών, Κύκλου μέτρησις, Περί σφαίρας και κυλίνδρου, Περί κωνοειδέων και σφαιροειδέων, έδωσαν στον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο, τους αρχιτέκτονες της εκκλησίας, τις θεωρητικές βάσεις γι’ αυτό το εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό θαύμα. Κι αν η εκκλησία μοιάζει αυτόφωτη, αν φαίνεται να παράγει μόνη της το φως της, αυτό το οφείλει στον Απολλώνιο και στα Κωνικά του, όπου περιγράφονται οι ιδιότητες των διαφόρων κατόπτρων, τις οποίες χειρίστηκε επιδέξια ο Ανθέμιος για να πετύχει τα φωτιστικά του …εφέ. Δεν προκαλεί λοιπόν καμία έκπληξη που οι αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας, μαζί με τον Ευτόκιο τον Ασκαλωνίτη, ήταν οι επιμελέστεροι μελετητές του Αρχιμήδη και του Απολλώνιου.

Την ίδια εποχή που ο Ιουστινιανός αναθέτει στους αρχιτέκτονές του να εκμεταλλευτούν την αρχαία σοφία για να του χτίσουν ένα ναό που θα του επιτρέπει να κομπάσει ότι νίκησε ακόμα και τον Σολομώντα, μ’ ένα άλλο διάταγμα, κόβει κάθε δεσμό με την αρχαία φιλοσοφία, κλείνοντας όσες σχολές είχαν μείνει ακόμα ανοικτές και εξορίζοντας όσους δίδασκαν σ’ αυτές. Τρεις φοιτητές της τελευταίας Σχολής των Αθηνών είναι οι κεντρικοί μυθοπλαστικοί ήρωες της ιστορίας. Η Θεανώ, ο αγαπημένος της Ερμόδωρος και η πιστή της φίλη, η Σωσσάνα. Αντισυμβατικοί και οι τρεις τους, πατώντας με το ένα πόδι στον αρχαίο κόσμο και με το άλλο στη νέα εποχή, νομίζω πως απεικονίζουν με κάποια αξιοπιστία τη φάση μετάβασης στην οποία ζουν.

Κι αν η Αγία Σοφία είναι ο ιστορικός πόλος της αφήγησης, ο μυθοπλαστικός της πόλος είναι ένα έγκλημα. Τα θυρανοίξια της Μεγάλης Εκκλησίας συμπίπτουν με τη δολοφονία του Ιωάννη, συνεργάτη του Ισίδωρου και πιστού φίλου της Θεανώς. Η ιδέα να ανατεθεί στον Ευτόκιο η διερεύνηση του εγκλήματος,θέλησα να αποτελέσει τη γέφυρα ανάμεσα στα ιστορικά πρόσωπα και τους μυθοπλαστικούς ήρωες του βιβλίου. Και βεβαίως η εξιχνίαση βασίζεται και αυτή σ’ ένα ακόμα επίτευγμα του Αρχιμήδη.

Στο μυθιστόρημά μου προσπάθησα η Αγία Σοφία να συμβολίζει όχι μόνο τη μετάβαση αλλά και τη διαχρονικότητα: από την ανέγερση του Παρθενώνα μέχρι τα «Ολυμπιακά» έργα μια ατέλειωτη σειρά από κομπίνες, καταχρήσεις, δολοφονίες και επικοινωνιακά τεχνάσματα συνθέτουν την πάγια, μία και μοναδική εικόνα της εξουσίας, της πιο μολυσματικής ασθένειας που χτύπησε ποτέ τη Γη.

Σήμερα η εκ νέου μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί σηματοδοτεί μια νέα μετάβαση. Πολλοί βιάστηκαν να την χαρακτηρίσουν σαν «παραλήρημα μεγαλομανίας του Σουλτάνου». Κάποιοι άλλοι την εντάσσουν σ’ ένα πλαίσιο στρατηγικών ελιγμών. Πολύ φοβάμαι ότι πίσω από αυτά κρύβεται κάτι πολύ πιο μόνιμο, κάτι πολύ πιο τρομακτικό: η καταβύθιση του πολιτισμού μας σ’ έναν νέο μεσαίωνα, πολύ πιο βάρβαρο, πολύ πιο απάνθρωπο, πολύ πιο φονικό απ’ ότι έχουμε ως τώρα γνωρίσει. Και, όπως και στον καιρό της άλωσης, η δύση ποιεί την νύσσαν.

 

 

Το βιβλίο “Φονικό στη Μεγάλη Εκκλησία” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις

 

 

Γεννημένος στα μέσα της δεκαετίας του ’50 ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, διδάκτωρ των μαθηματικών του Πανεπιστημίου Pierre et Marie Curie, διδάσκει μαθηματικά από το 1981 στη Μέση Εκπαίδευση. Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας Θαλής + Φίλοι και της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας.

Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του:

  • Πυθαγόρεια εγκλήματα
  • Αχμές, ο γιος του φεγγαριού
  • Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού,
  • Ο μέτοικος και η συμμετρία
  • Σφαιρικά κάτοπτρα, επίπεδοι φόνοι
  •  Εγκλήματα δημοσιονομικής προσαρμογής

 

 

0