Το The Book.Gr προτείνει για αυτό το Σαββατοκύριακο τη συλλογή διηγημάτων του Στράτη Μυριβήλη, «Το βυσινί βιβλίο» που κυκλοφόρησε το 1959. Το 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας η 10η του έκδοση.

 

 

Μέσα από 10 ιστορίες και 1 τρίπτυχο, ο Μυριβήλης αναπαράγει το κλίμα της εποχής του κι όχι μόνο. Στις πολεμικές ιστορίες του θριαμβεύει η ανθρωπιά κι η απαράμιλλη αγάπη των συμπολεμιστών. Το αντιμιλιταριστικό βλέμμα παρόν σε κάθε διήγημα σφραγίζει το πολεμικό αποτύπωμα του βιβλίου. Αλλά αυτό που συνέχει τη τυραννισμένη ανθρώπινη ύπαρξη είναι η αγαθότητα της ψυχής, το ηθικό εκτόπισμα των ηρώων του, που αντιβαίνουν τη σήψη της κοινωνίας του χρήματος και της… “ανθρώπινης δικαιοσύνης”.

Παρούσες αξίες, ο αλτρουισμός, η αγάπη για τον πλησίον, η φιλοπατρία, η αγάπη για το παρελθόν και τον πολιτιστικό πλούτο του έθνους. Ακόμη η ηθική ακεραιότητα που απορρέει από την πίστη του Έλληνα για τις αξίες της οικογένειας που υπακούν στο άγραφο δίκαιο του Θεού και το ελληνικό φιλότιμο.

Ο αναγνώστης θα γίνει μέτοχος στη δίχως όρια συμπόνια του υπίατρου Μελέτη στους συμπολεμιστές του, τη προστασία και τη αυταπάρνηση του αψύ Τράντου, την ακεραιότητα ψυχής του Γιαννακού, την αγνή περισυλλογή αρχαίων κειμηλίων από τον αφηγητή και την επανατοποθέτησή  τους στη μακεδονική γη και πολλών άλλων.

Ο Μυριβήλης ως ένας εξέχων συγγραφέας  ιχνογραφεί την ανθρώπινη ψυχή, που κλυδωνίζεται από τις κοινωνικές δυσαναλογίες ανηθικότητας και σήψης κι αναδεικνύει τη φαυλότητα της ελληνικής αστικής τάξης της εποχής του, όπου η αξία μεταφράζεται μόνο με μαθηματικούς συσχετισμούς. Ο Μανωλάκης που γυρεύει Θεό θα φτάσει στο κατώφλι του θανάτου, το οποίο θα διαβεί για να καταμαρτυρήσει πως αυτός ο άδικος κόσμος έχει μόνο χρηματικό πρόσωπο. Η φτωχή μητέρα του θα διαφύγει τη σκληρή μοίρα της πείνας και της προσφυγιάς μέσω του θανάτου της. Οι απολαύσεις της στην εδώ ζωή δεν μπόρεσαν να αρκεστούν ούτε σε ένα δροσερό πορτοκάλι.

“Ένα πορτοκάλι… Νάχα ένα πορτοκάλι… Ένα δροσινό πορτοκάλι… “

Ο Μυριβήλης συγκινεί, παράλληλα όμως αφυπνίζει. Δεκαετίες μετά μέσω της πένας του ταρακουνά τον μέσο σύγχρονο άνθρωπο για το πως συσχετίζει τη ζωή του. Άραγε τι αντιπαραβάλει ο σημερινός άνθρωπος σε σύγκριση με τους ήρωες του Μυριβήλη; Σίγουρα απέχει παρασάγγας από αυτούς.

Διαφορετικοί συσχετισμοί, διαφορετικές προκείμενες, διαφορετικές ανάγκες. Διαφορά υπάρχουσας πραγματικότητας. Όλα όμως συναινούν σε μια εκ βάθρων διαφορά. Αυτή του ηθικού αναστήματος.

Αλήθεια πόσοι σήμερα θα προστάτευαν τον αγαπημένο τους φίλο όπως ο Τράντος; Πόσοι θα σκέφτονταν σύμφωνα με τον αφηγητή για τον πολιτιστικό πλούτο της μακεδονικής γης; Οι περισσότεροι ίσως θα προσομοίωναν τον άδικο και ηθικά παραλυμένο, μανάβη.

Μέσα από αυτές τις ιστορίες του Μυριβήλη αναδεικνύεται κι η φιλοζωΐα, σε όποιες επιταγές κι αν υπακούει, ακόμη η παιδική ψυχή που τραυματίζεται και που μπορεί να μην καταλαβαίνει τα ανθρώπινα, το παιχνίδι των παιδιών και του έρωτα με τις καταστροφικές πολλές φορές συνέπειες του.

Γιατί άραγε ένας σημερινός αναγνώστης να διαβάσει ένα βιβλίο που γράφτηκε πριν 65 χρόνια αναφερόμενο εν πολλοίς σε πράγματα πριν 80-85 χρόνια; Είναι η γλώσσα; Το λογοτεχνικό δέος της γενιάς του ΄30; Ο θαυμασμός για έναν κλασσικό συγγραφέα όπως ο Μυριβήλης;

Είναι και αυτά. Αλλά κυρίως είναι η σημασία του να εντοπίσει ο σύγχρονος Έλληνας αυτό που χάθηκε. Τη χωρίς όρια και συμβάσεις (χωροθετικές, ανθρωπιστικές) αγάπη προς τον συνάνθρωπο που υπακούει σε πανανθρώπινους νόμους. Η αγάπη αυτή συνεπικουρεί με την έννοια του πολίτη που απέχει πολύ από τον εγωκεντρισμό του σημερινού ανθρώπου.

Καλή ανάγνωση!

 

…έφυγε σα μια μικρή φλόγα που ξεκόλλησε από την άφτρα της λαμπάδας κι ανέβηκε τ’ αψηλού… έτσι δεν έμαθε ποτέ κανείς, αν αυτή τη φορά ο Μανωλάκης βρήκε τη μανούλα και το Χριστό, τον πατέρα των φτωχών.

 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα…

Φιλολογικό ψευδώνυμο του Σ. Σταματόπουλου. Γεννήθηκε στη Συκαμιά της Λέσβου. Γράφτηκε στη Φιλοσοφική και τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές του για να πάρει μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους, (όπου τραυματίστηκε στο πόδι), στον α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία (ως ανθυπολοχαγός). Μετά την καταστροφή της Σμύρνης έφυγε για τη Λέσβο, όπου έζησε ως το τέλος του 1932, οπότε εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Στη Λέσβο και στην Αθήνα συνεργάστηκε με διάφορες εφημερίδες και περιοδικά, δημοσιεύοντας πεζογραφήματα, ποιήματα, άρθρα και χρονογραφήματα. Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και τιμητικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας (1940 για το Γαλάζιο βιβλίο) και με τον Σταυρό του Ταξιάρχη του Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου Α΄ (1959). Πέθανε άρρωστος από βρογχοπνευμονία στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού στην Αθήνα.

Αναδείχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους αντιμιλιταριστές συγγραφείς της Ευρώπης και πρόδρομος της γενιάς του Τριάντα. Σταθμό στην πρώτη αυτή φάση της δημιουργίας του αποτέλεσε Η Ζωή εν Τάφω, που εγκαινίασε τη σύγχρονη ελληνική αντιπολεμική λογοτεχνία. Στο έργο Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια (1932) κυριαρχεί η τάση προς άρνηση του παρόντος και στροφή προς την παιδική ηλικία, τάση που άσκησε επιρροή και στο γλωσσικό και υφολογικό πεδίο του έργου του. Από τη δεύτερη αυτή περίοδο αναφέρουμε το μυθιστόρημά του η Παναγιά η Γοργόνα. Τέλος στην τρίτη περίοδο του έργου του (1949-1969) ο Μυριβήλης στράφηκε προς μια ποικιλία θεμάτων, στόχων και εκφραστικών μέσων. Εδώ εντάσσονται οι συλλογές διηγημάτων του Το πράσινο βιβλίο, Το γαλάζιο βιβλίο, Το κόκκινο βιβλίο και Το βυσσινί βιβλίο.

Η γλώσσα του, πλούσια και φροντισμένη, ανανεώνει την παράδοση του δημοτικισμού. Συνδυάζει τον έντονο ρεαλισμό με άλλους απαλότερους και λυρικότερους τόνους.

 

 

0