ΑΝΗΣΥΧΙΑ της Linn Ullmann. Κυκλοφορεί στις 22 Απριλίου 2021 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Χίλντας Παπαδημητρίου.
Η κόρη του ρωτά. Ο Ίνγκμαρ Μπέγκμαν απαντά.
Και έτσι γεννιέται ένα λογοτεχνικό αριστούργημα
για το πώς ζούμε, αγαπάμε, ξεχνάμε και γερνάμε.
| «Είπε ότι κάποια πράγματα χάνονταν. Είπε ότι οι λέξεις εξαφανίζονταν. Αν ήταν νεότερος θα είχε γράψει ένα βιβλίο για τη διαδικασία των γηρατειών. Αλλά τώρα που ήταν γέρος δεν είχε διάθεση να το κάνει. Δεν είχε πια την ενέργεια ενός νεότερου ανθρώπου. Αυτός ο συλλογισμός παρακίνησε έναν από μας, δεν θυμάμαι ποιον, να καταστρώσει την ιδέα να γράψουμε ένα βιβλίο μαζί. Εγώ θα έκανα ερωτήσεις, εκείνος θα απαντούσε, εγώ θα απομαγνητοφωνούσα τις συζητήσεις, και στο τέλος θα καθόμασταν μαζί και θα επιμελούμασταν το υλικό. Μόλις κυκλοφορούσε το βιβλίο, θα παίρναμε το τζιπ και θα πηγαίναμε περιοδεία για την παρουσίασή του». |
Έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια του βιβλίου “Ανησυχία” της βραβευμένης Linn Ullmann, κόρης του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, του σπουδαιότερου σκηνοθέτη του 20ού αιώνα, και της Liv Ullmann, της ηθοποιού που υπήρξε η μούσα του. Με μια σειρά από ερωτήσεις που του έθετε, προσπαθώντας να φτάσει στο βαθύτερο κομμάτι του δημιουργού και πατέρα της. Σε όλη τη διάρκεια της άνοιξης του 2007, συναντιόνταν κάθε πρωί στο γραφείο του και συζητούσαν, ακούγοντας μερικούς από τους αγαπημένους του δίσκους. Ή μάλλον, εκείνη έθετε ερωτήσεις κι εκείνος απαντούσε σε όσες ήθελε, παρακάμπτοντας συχνά τα οδυνηρά θέματα.
Εν τω μεταξύ, η υγεία και η μνήμη του Μπέργμαν κατέρρεαν ραγδαία και η Linn Ullmann έμεινε μετά τον θάνατό του, στις 30 Ιουλίου 2007, με πέντε κασέτες στις οποίες είχε καταγράψει τις συνομιλίες, τα κενά, τους δισταγμούς του. Ύστερα, οι κασέτες εξαφανίστηκαν για επτά χρόνια, παράπεσαν λόγω των απανωτών αλλαγών που επέφερε στη ζωή της ο θάνατος του πατέρα της.
Με άξονα τη μεταγραφή των συνομιλιών τους, η Linn Ullmann έγραψε ένα λυρικό βιβλίο για τη δική της ζωή, τις αναμνήσεις της από το νησί Φόρε όπου επισκεπτόταν κάθε καλοκαίρι τον πατέρα της, και από τα πέρα δώθε μεταξύ του Παλαιού και του Νέου Κόσμου, ακολουθώντας τη μητέρα της στο Χόλιγουντ και το Μπρόντγουεϊ.
Εν μέρει αυτοβιογραφικό κι εν μέρει μυθοπλαστικό, συλλαμβάνει τη μαγεία αλλά και τις δυσκολίες που βίωσε ως καρπός ενός παθιασμένου έρωτα ανάμεσα σε δύο εξαιρετικά προικισμένους ανθρώπους. Εκτός των άλλων, αποκαλύπτει τη σκωπτική πλευρά του Μπέργκμαν, ο οποίος πρότεινε σαν τίτλο του βιβλίου που περιέγραφε την αργή πορεία του προς τον θάνατο το Σωριασμένος νεκρός στην κοιλάδα του Ελντοράντο. Η συγγραφέας προτίμησε να το ονομάσει Ανησυχία, επειδή ο πατέρας της είχε εμμονή με τον Pessoa και το δικό του Βιβλίο της Ανησυχίας, και συγκεκριμένα με τη φράση: «Είχα σηκωθεί νωρίς και καθυστερούσα να προετοιμαστώ για να υπάρξω».
Η συγγραφέας με επιδεξιότητα συνδυάζει το απομνημόνευμα με τη μυθοπλασία στο πιο επινοητικό της μυθιστόρημα ως τώρα, υφαίνοντας έναν λαμπρό στοχασμό πάνω στη γλώσσα, το πένθος και τις πολλές αφηγήσεις που συνθέτουν μια ζωή.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
«Να βλέπεις, να θυµάσαι, να κατανοείς. Όλα εξαρτώνται από το πού βρίσκεσαι. Την πρώτη φορά που ήρθα στο Χάµαρς ήµουν µόλις ενός έτους και δεν ήξερα τίποτα για την τεράστια και παθιασµένη αγάπη που µε είχε φέρει εκεί. Στην πραγµατικότητα, υπήρχαν τρεις αγάπες».
Εκείνος είναι ένας καταξιωµένος Σουηδός σκηνοθέτης. Εκείνη είναι η κόρη του, η µικρότερη από εννέα παιδιά. Τον επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι, από κοριτσάκι, στο αγαπηµένο του πέτρινο σπίτι στη Βαλτική.
Ο πατέρας της, ο Ίνγκµαρ Μπέργκµαν, τώρα που κοντεύει τα ενενήντα οραµατίζεται ένα βιβλίο για τα γεράµατα. Ανησυχεί πως χάνει τη γλώσσα του, τη µνήµη του, το µυαλό του. Είναι σκληρή δουλειά τα γεράµατα, λέει. Και η κόρη του, η συγγραφέας του βιβλίου, αναλαµβάνει να το γράψει µαζί του. Εκείνη θα ρωτά, εκείνος θα απαντά. Όταν εκείνη θα φτάσει όµως στο νησί, τα γεράµατα τον έχουν προφτάσει µε τρόπους που κανείς από τους δυο δεν θα µπορούσε να έχει προβλέψει.
Εφτά χρόνια αργότερα, εκείνη βρίσκει τις µαγνητοφωνηµένες συνοµιλίες. Βυθισµένη στις αναµνήσεις, αναπλάθει την ιστορία ενός πατέρα, µιας µητέρας, ενός κοριτσιού – ενός παιδιού που ανυποµονεί να µεγαλώσει και δυο γονιών που θα προτιµούσαν να είναι παιδιά.
Μια σπαρακτική και σκοτεινά αστεία απεικόνιση για την οικογενειακή ζωή και την πολυπλοκότητα των σχέσεων, την παιδική ηλικία και τα γηρατειά, την απώλεια και τη µνήµη.
∆ΙΕΘΝΕΣ ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΚULTURHUSET STADSTEATERNS 2017
ΒΡΑΒΕΙΟ P2-LYTTERNES ROMANPRIS 2015
ΥΠΟΨΗΦΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
NORDIC COUNCIL ΚΑΙ NORWEGIAN CRITICS’ CIRCLE
«H Linn Ullmann έγραψε κάτι όµορφο, παρήγορο και αληθινό. ∆εν ξέρω πώς κατάφερε να κολυµπήσει σε τόσο επικίνδυνα νερά».
Rachel Cusk, συγγραφέας
«Πραγµατικό κατόρθωµα. Ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα εδώ και πολύ, πολύ καιρό».
Ali Smith, συγγραφέας
«H Ullmann κινείται επιδέξια ανάμεσα στους αφηγηματικούς εαυτούς της όπως κυλά ο χρόνος ‒από το ακατέργαστο σάστισμα του μικρού κοριτσιού ως τον εμβριθή στοχασμό των ενηλίκων. Η Ανησυχία είναι ένα όμορφο βιβλίο για το συναίσθημα και την τέχνη της μνήμης».
Siri Hustvedt, συγγραφέας
«Θεσπέσιο, οξυδερκές και αστείο, ιδιαίτερα αιχµηρό… Ο φόρος τιµής της Ullmann στην οικογένεια, την τέχνη, την οµορφιά και την αγάπη, εξαιρετικά ζωντανό και µαγευτικά νοσταλγικό».
Booklist
«Ένα γενναίο πορτρέτο των γηρατειών… Ένα µοναδικό έργο, αβίαστο και διαυγές, γεµάτο χάρη και αυτοκυριαρχία. Η Ullmann έχει δεσµευτεί να αποδώσει και τους δύο γονείς της µε όλη τους την πολυπλοκότητα. Κι έτσι κατορθώνει, ασυναίσθητα, να αιχµαλωτίσει την αληθινή αγάπη».
The Times
«Μαγευτικό… Η Ullmann έρχεται αντιμέτωπη με τα γηρατειά, παρατηρώντας διακριτικά υπό το πρίσμα της παρακμής του πατέρα της τη δική της παιδική και ενήλικη μέση ηλικία… Ένα εντυπωσιακό βιβλίο για την αγάπη γονιού-παιδιού που αντέχει και τις σφοδρές αγκιστρώσεις που τους τυφλώνουν ακόμα και μετά θάνατον».
Publishers Weekly
«Ένας λαμπρός στοχασμός πάνω στον χρόνο, τη θνητότητα και τα όρια της μνήμης… Η γραφή της Ullmann είναι κομψή […] κοφτερή και περιστασιακά αστεία. Όμως η διάθεση αυτού του έργου στο σύνολό της είναι ελεγειακή. “Μπορώ” αναρωτιέται “να θρηνήσω κάποιον που είναι ακόμα ζωντανός;” Υπέροχο και σπαρακτικό».
Kirkus
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Linn Ullmann (Λιν Ούλµαν, Όσλο 1966) είναι κόρη της Νορβηγίδας ηθοποιού, συγγραφέα και σκηνοθέτριας Liv Ullmann και του Σουηδού σκηνοθέτη και σεναριογράφου Ingmar Bergman. Μεγάλωσε µεταξύ Νέας Υόρκης και Όσλο. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήµιο της Νέας Υόρκης. Πριν ακόµη κάνει το ντεµπούτο της ως συγγραφέας µε το Πριν κοιµηθείς (Ωκεανίδα, 2000) –το µοναδικό βιβλίο της ως τώρα που έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά– ήταν γνωστή στην πατρίδα της ως κριτικός λογοτεχνίας. Έχει λάβει τα βραβεία Gold Pen (2007), Amalie Skram (2007), καθώς και το νορβηγικό βραβείο αναγνωστών το 2002. Το 2017 της απονεµήθηκε το βραβείο Dobloug για το σύνολο του έργου της, το οποίο έχει µεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες. Ζει στο Όσλο µε τον σύζυγό της, τον επίσης συγγραφέα Niels Fredrik Dahl, και τα δύο τους παιδιά.
0