Τη σειρά δοκιμίων Altera Pars συνεχίζει ένα κείμενο της Χριστίνας Φραγκεσκάκη για το βιβλίο της “ΣΥΝΤΑΓΜΑ – ΚΑΤ” που κυκλοφόρησε το 2019 από τις εκδόσεις Κέδρος.
Κείμενο: Χριστίνα Φραγκεσκάκη
Το λεωφορείο διασχίζει την έρημη, παρακμάζουσα, πόλη. Ο οδηγός παραληρεί ξεδιπλώνοντας λόγο τερατώδη, αποτρόπαιο, ένα έξαλλο κήρυγμα μίσους.
Εκεί, στο ασύμπτωτο της συνάντησής τους, τρυπώνει η γραφή.
Για το ΣΥΝΤΑΓΜΑ-ΚΑΤ:
Ένας άστεγος επιχειρεί να μπει στο λεωφορείο της γραμμής ΣΥΝΤΑΓΜΑ-ΚΑΤ, κουβαλώντας τα πράγματά του, ενώ αίματα τρέχουν από τα πληγωμένα του πόδια. Λέει πως πηγαίνει στο ΚΑΤ για να θεραπευτεί. Ο οδηγός επικαλούμενος νόμους για τη δημόσια υγεία, την υποχρέωσή του για την καθαριότητα του οχήματος αλλά και τον κίνδυνο που πιστεύει πως διατρέχει ο ίδιος, τού αρνείται την είσοδο. Μερικά νέα παιδιά κρατούν την πόρτα ανοιχτή και βοηθούν τον άστεγο να ανέβει τα σκαλιά. Δημιουργείται κομφούζιο.
Το περιστατικό γίνεται το σημείο εστίασης μιας ρητορικής γύρω από την υπακοή στον νόμο, την ανθρωπιά, την ανάληψη ή την αποφυγή ευθύνης, την εργασία, τη μπέσα, τον φόβο. Ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά, εκεί, στο ασύμπτωτο της συνάντησής τους, δημιουργείται ένα κενό, μια τρύπα, ένας τόπος. Είναι ο τόπος της γραφής. Μέσα του τρυπώνω, ακούω, βλέπω, καταγράφω, γράφω.
Πλησιάζω τον οδηγό. Τον παρακολουθώ να παρουσιάζεται ως αδικημένος, προδομένος από όλους. Από την αστυνομία και τους νεαρούς που κράτησαν την πόρτα ανοιχτή, από τους επιβάτες, από τον ίδιο τον άστεγο, από τους κυβερνώντες και τους θεσμούς, από την Ευρώπη, από το σύστημα γενικώς, τοπικό και παγκόσμιο.
Ακούω το συνεχές μότο του, «Εσείς δεν νοιάζεστε για την υγεία σας;» Και ξανά. Ο λόγος του είναι ασθματικός, σκληρός, παραληρηματικός. Κανένας δεν απαντά. Σιωπή.
Το ανήμερο ψυχικό του τοπίο πυροδοτείται από τα τοπόσημα τέχνης που συναντά σ` αυτή τη διαδρομή, τα γνωρίζει καλά, τις ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, τον Δρομέα του Βαρώτσου , αλλά και από το Κολλέγιο Ψυχικού, τα κολλεγιόπαιδα, τις κυρίες με τα ακριβά τζιπ και τα σκυλάκια ράτσας. Δεν μπορεί να τα προσεγγίσει, του τη φέρανε όλοι, φωνάζει, μα όλοι. Ο λόγος του εκτρέπεται, γίνεται απειλητικός, έξαλλος, σχεδόν σχιζοειδής, μεταξύ κάποιου τύπου λογικής και ακραίου θυμού για κάθε τι που συναντά, που θυμάται, που ανασύρει. Η γλώσσα συρρικνώνεται στα στερεότυπα μιας αφόρητης κοινοτοπίας, και είναι αυτή η κοινοτοπία που την καθιστά τερατώδη, γλώσσα απειλή, γλώσσα που περικλείει μέσα της το τέλος, την καταστροφή.
Το λεωφορείο διασχίζει την έρημη, παρακμάζουσα, πόλη. Έξω από τα παράθυρά του ένα απέραντο «ενοικιάζεται» και «πωλείται» ανάμεσα σε τράπεζες και διαφημίσεις σκυλάδικων, ανάμεσα σε φωτισμένα καταστήματα πολυτελών ειδών υγιεινής και κακοστημένων παζαριών του «όλα 1 Ε». Ο οδηγός βγαίνει για λίγο από το σχιζοειδές παραλήρημα, χαμηλώνει τη φωνή, παίρνει μια ανάσα. «Κουράστηκα…». Σ` αυτό το σημείο μου επιτρέπει να τον δω .
Τα `χει χαμένα, παρά το ότι δείχνει να τα κατέχει όλα καλά, έχει χάσει το τιμόνι, είναι ολοφάνερο, προσπαθεί να βρει μια νέα θέση. Ειρωνεύεται ξανά, σαρκάζει, βρίζει, ουρλιάζει, ο λόγος τώρα γίνεται ένα κήρυγμα μίσους, το μίσος τον συνέχει, αλήθεια ποιον μισεί; Προσπαθώ να καταλάβω ποιον μισεί. Το σίγουρο είναι πως κάτι ψάχνει, το ουρλιαχτό του μίσους του χτίζεται με συνέπεια γύρω από μια αναζήτηση, ενώ ταυτόχρονα απευθύνεται σε ό,τι βλέπει, ανθρώπους, ζώα, κτίρια, η γλώσσα του επιτελεστική κάνει πράγματα, μέσα στο λεωφορείο και παρά την εκκωφαντική σιωπή, γίνονται πράγματα, πολλά πράγματα, η σιωπή είναι κραυγάζουσα.
Είναι πια εκτός εαυτού, απασφαλισμένος. Καταγράφω ό,τι μπορώ, γράφω ασθμαίνοντας, λέει κι άλλα που δεν θυμάμαι, η κατάσταση έχει εκτροχιαστεί, η γλώσσα του κάνει καλά τη δουλειά της, το σώμα του ακολουθεί κι αυτό, τίποτα δεν μπορεί να τον περιορίσει, να τον φέρει πίσω, φωνάζει, δεν καταλαβαίνω τι λέει, μιλάει ανακατεμένα, δεν τον προλαβαίνω…
Το λεωφορείο συνεχίζει, ακυβέρνητο πια, την αβέβαιης έκβασης διαδρομή του.
Το βιβλίο της Χριστίνας Φραγκεσκάκη “ΣΥΝΤΑΓΜΑ-ΚΑΤ” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος
Η Χριστίνα Φραγκεσκάκη γεννήθηκε στη Ρόδο και πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη Νίσυρο. Σπούδασε στη Νομική Σχολή της Αθήνας και εργάστηκε ως εκπαιδευτικός στη Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Γράφει βιβλία για παιδιά και για ενήλικες. Στην Αθήνα ζει και εργάζεται.
1