Το The Book.Gr προτείνει για αυτό το Σαββατοκύριακο την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη “Προσανατολισμοί” που κυκλοφόρησε το 1940 από τις εκδόσεις Πυρσός. Ποιήματα της συλλογής είχαν δημοσιευθεί προηγουμένως σε περιοδικά όπως τα “Νέα Γράμματα” και οι “Μακεδονικές Ημέρες”. Η συλλογή αυτή όπως και το κύριο έργο του ποιητή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

“Στ’ αμπέλια που δεν έχουνε ηλικία κρύφτηκαν οι καλοκαι-

ρινές μου εγκαταλείψεις. Ένας κυματισμός ονείρου τραβή-

χτηκε τ’ άφησε κει δε ρώτησε. Στα κουφά δίχτυα τους το

βόμβο στριφογύρισαν σμήνη μέλισσες. Τα στόματα μοιάσα-

νε στα χρώματα φύγαν μεσ’ από τ’ άνθη. Τα νερά πολύ

πρωινά σταμάτησαν τη μιλιά τους νυχτερινή κι άθικτη.

 

Είναι για να μην ξέρεις πια τίποτε.

 

Κι όμως πίσω από τ’ αγνοημένο αυτό βουναλάκι υπάρχει

ένα συναίσθημα. Δεν έχει δάκρυα ούτε συνείδηση.

 

Δε φεύγει δεν επιστρέφει.” [IV, ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΕΠΟΧΗ]

 

Οι “Προσανατολισμοί” είναι το πρωτοφανέρωμα του ελυτικού υπερρεαλισμού, ενός υπερρεαλισμού, όμως, που δεν υπακούει στις προσταγές της σχολής, αλλά τιθασεύεται μέσα από τολμηρούς στίχους που είναι γεμάτοι φως και Αιγαίο. Το Αιγαίο των προσανατολισμών είναι περισσότερο το θαλασσινό μονοπάτι για τη χάραξη μιας ποιητικής τομής στα ελληνικά γράμματα. Ταυτόχρονα κι  η απαρχή ενός ποιητικού οράματος.

 

“Ο έρωτας

το αρχιπέλαγος

Κι η πρώρα των αφρών του

Κι οι γλάροι των ονείρων του

Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει

Ένα τραγούδι

 

Ο Έρωτας

Το τραγούδι του

Κι οι ορίζοντες του ταξιδιού του

Κι η ηχώ της νοσταλγίας του

Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει

Ένα καράβι

 

Ο Έρωτας

Το καράβι του

Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του

Κι ο φλόκος της ελπίδας του

Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει

Τον ερχομό. [Ι, Του Αιγαίου]

 

Οι πρώτοι του στίχοι είναι έμπλεοι ενός πόθου που λαμβάνει μεταφυσικές διαστάσεις και χαρίζουν κυρίως μια αισθησιακή ευφροσύνη. Ο αναγνώστης-περιηγητής νιώθει ένα συνεχές θάμπωμα εικόνων που η ζωντάνια τους απορρέει από τη δροσιά της ποιητικής του νιότης.

 

“…ακόμα ένα φιλί και θα σου πω για ποιο σκοπό τις σιω-

πες μου μάτωσα έτσι

Ακόμα ένα χιλιόμετρο και θα σου δείξω γιατί βγήκα σ’ ένα

τέτοιο αγνάντεμα

Όπου παθαίνεται ο λυγμός ζητώντας άλλ’ αστέρια

Ψάχνοντας με φθαρτές χειρονομίες την άμμο που άφησαν

ανασκαμμένη των ερώτων οι σπασμοί” [απόσπασμα από στ’ μέρος, ΟΙ ΚΛΕΨΥΔΡΕΣ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ]

 

Με την αύρα των δικών του λέξεων ξεκινά ένα ταξίδι στο γενέθλιο τόπο, τον ελλαδικό. Οργανώνει ένα ποιητικό ταξίδι ανοίγοντας τον ταξιδιωτικό του σάκο έξω και πέρα από τα σύνορα της παράδοσης παραμένοντας όμως σταθερός θιασώτης του ελληνικού κόσμου, των νοημάτων και των λόγων του, των μυρωδιών και των εικόνων του, της ιστορικής του αναφοράς… κάτι που έχει εκλείψει τα τελευταία χρόνια από την ποίησή μας.

 

“…σε μεσοφούστανα πρωταπριλιάς και σε τζιτζίκια δεκαπεν-

ταυγούστου

Πέστε μου, αυτή που παίζει, αυτή που οργίζεται, αυτή

που ξελογιάζει

Τινάζοντας απ’ τη φοβέρα τα κακά μαύρα σκοτάδια της

Ξεχύνοντας στους κόρφους του ήλιου τα μεθυστικά πουλιά

Πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των

πραγμάτων

Στο στήθος των βαθειών ονείρων μας, είναι η τρελλή ροδιά;” [Απόσπασμα από το ποίημα “Η ΤΡΕΛΛΗ ΡΟΔΙΑ”]

 

 

“Άκουσε, ο λόγος είναι των στερνών η φρόνηση/κι ο χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος” [Η ΜΑΡΙΝΑ ΤΩΝ ΒΡΑΧΩΝ]

 

 

Διαβάστε περισσότερα για τον ποιητή εδώ

 

*Καλοκαιρινές ποιητικές αποδράσεις| Οι βιβλιοπροτάσεις του φετινού καλοκαιριού θα οριοθετούν τις αποδράσεις μας αποκλειστικά μέσα από μια ποιητική διάθεση.

 

 

16