Ο Μάρκος Κρητικός γεννήθηκε στη Χίο το 1968. Με καταγωγή από την Τήνο, ζει μόνιμα στην Αθήνα. Σπούδασε τεχνολόγος τοπογράφος μηχανικός και εργάστηκε 3.421 ημέρες, όπως αναφέρει,  ως τραπεζικός υπάλληλος. Είναι συντάκτης της στήλης για την αστυνομική λογοτεχνία στο ηλεκτρονικό περιοδικό Ο Αναγνώστης.

Από τις εκδόσεις Νεφέλη κυκλοφορούν τα αστυνομικά του μυθιστορήματα: Απιστία μετά φόνου (2013), Άρση απαγορευτικού (2014), Δεύτερη εκτέλεση (2016) και Κάνε τον σταυρό σου (2018). Το τελευταίο του βιβλίο «Το μπλουζ της πεταλούδας» που έδωσε την αφορμή για την παρακάτω συνέντευξη, κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Στο βιβλίο αυτό ο ενεστώτας χρόνος, το δυναμικό παρόν μιας σκοτεινής υπόθεσης, που παραδίδεται μέσα από έναν κοφτό λόγο, διανθίζεται από ένα εκλεπτυσμένο μαύρο χιούμορ συνδράμοντας στην εξασφάλιση μιας, αρκούντως, επιτυχημένης νουάρ ατμόσφαιρας.

 

 

  1. Ποια ήταν η αφόρμηση για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;

Ήθελα να γράψω ένα αστικό νουάρ, που να συνδυάζει  βασικές συμβάσεις του αμερικανικού hard-boiled (μελαγχολικός ήρωας, οργανωμένο έγκλημα, μοιραίες γυναίκες) και του μεσογειακού νουάρ  (κοινωνικό σχόλιο, μουσικές λογοτεχνικές και γαστρονομικές αναφορές, μεσογειακό καλοκαίρι), αλλά να μην υπηρετεί ένα από τα πιο ισχυρά στερεότυπα της αστυνομικής λογοτεχνίας, που είναι  η αναζήτηση του ενόχου. Η κεντρική ιδέα ήταν να αφηγηθώ μια σκληρή αστυνομική ιστορία, σε ένα παρακμιακό περιβάλλον γενικευμένης διαφθοράς, όπου ο αναγνώστης δεν θα χρειαστεί να ψάξει τον ένοχο, αλλά τον αθώο της υπόθεσης.

  1. Αυτή η ρεαλιστική εκδοχή της πόλης που διαπερνά τον μυθιστορηματικό καμβά του βιβλίου σε τι είδους ακροβασίες οδήγησαν τον συγγραφέα του;

Έγραψα μια φανταστική ιστορία που εξελίσσεται μέσα σε έναν αληθινό, βιωματικό κόσμο,  στις υποβαθμισμένες και κακόφημες γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, τις οποίες γνωρίζω καλά και συγκεντρώνουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για τη νουάρ ατμόσφαιρα ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Η ρεαλιστική εκδοχή της σκοτεινής πλευράς της πόλης λειτούργησε εξισορροπητικά στις όποιες υπερβολές της πλοκής που θεώρησα αναγκαίες, προκειμένου να περιγράψω ανθρώπινες συμπεριφορές σε ακραίες καταστάσεις, εκεί που οι έννοιες του καλού και του κακού χάνουν την αντιθετική τους ιδιότητα, τα όρια θύτη και θύματος παύουν να είναι διακριτά, οι δρόμοι της ηθικής και της δικαιοσύνης αποκλίνουν και η αυτοδικία φαντάζει ως μοναδική διέξοδος.

 

 

 

  1. Σε αυτή λοιπόν τη σφιχτοδεμένη, ρεαλιστική ιστορία οτιδήποτε περιττό απουσιάζει. Ποια στάδια διέτρεξε η αρχική εκδοχή του κειμένου και ποιοι, τυχόν, κίνδυνοι αποσοβήθηκαν;

Ως αναγνώστης, εκτιμώ ιδιαίτερα τις ιστορίες, στα οποία αποκαλύπτονται περισσότερα από όσα αναφέρονται. Για τον λόγο αυτό προσπαθώ να αφαιρώ από την αρχική μορφή του κειμένου μου όλα εκείνα τα σημεία που εκ των υστέρων μου δίνουν την εντύπωση ότι θέτουν σε κίνδυνο την αφηγηματική οικονομία και υποβάλλουν σε δοκιμασία την αναγνωστική υπομονή, χωρίς να υπηρετούν πιστά τις συνθήκες της ιστορίας. Οι συγγραφείς γνωρίζουν καλά ότι αυτή είναι μια επίπονη και άχαρη διαδικασία, πολλές φορές πιο δύσκολη και από την ίδια τη συγγραφή. Τη θεωρώ όμως απολύτως αναγκαία. Δεν χρειάζονται όλες οι ιστορίες πεντακόσιες σελίδες για να ειπωθούν. «Ποιος ο λόγος να γράψεις ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, όταν μπορείς να γράψεις την περίληψή του ή, έστω, ένα σχόλιο;» αναφέρει δεικτικά ο Μπόρχες στις Μυθοπλασίες (Άπαντα τα πεζά Ι, μτφρ.  Αχιλλέας Κυριακίδης, Πατάκης).

 

  1. Πόσο εξοικειωμένος είναι ο Έλληνας αναγνώστης με το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας; Ποιες οι παρατηρήσεις σας συγκρίνοντάς την με την πρόσληψή της από άλλους λαούς;

Τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια αυξήθηκε θεαματικά η εκδοτική παραγωγή αστυνομικών μυθιστορημάτων από όλο τον κόσμο, καθώς και ο αριθμός των Ελλήνων  συγγραφέων που ασχολήθηκαν με το είδος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η αστυνομική λογοτεχνία να κερδίσει πολλούς νέους αναγνώστες στη χώρα μας. Όμως ένας μεγάλος αριθμός εξ αυτών  ακολουθώντας τη σύγχρονη παγκόσμια τάση περιορίζεται στην ανάγνωση των συνήθως κοινότοπων, ευπώλητων βιβλίων του είδους, χωρίς να έχει τη διάθεση να ανακαλύψει το βάθος και τη δυναμική της αστυνομικής λογοτεχνίας, μέσα από εμβληματικά βιβλία προηγούμενων ετών που καθόρισαν την ιστορία της και διεύρυναν τα όριά της. Το ίδιο πιστεύω ότι συμβαίνει και στο εξωτερικό, με εξαίρεση κάποιες χώρες όπως η Αμερική και η Μ. Βρετανία με μακρά παράδοση στο είδος και σίγουρα πιο εξοικειωμένους αναγνώστες.

 

…για να βελτιώσουμε τις προοπτικές της ζωής των νέων πρέπει να ξεκινήσουμε απ’ τα δύσκολα, να αλλάξουμε τον δικό μας κόσμο, τον κόσμο των μεγάλων.

 

  1. Η μουσική διατρέχει τις σελίδες του βιβλίου εστιάζοντας στην ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή Μίλτου Οικονόμου. Στη καθημερινότητά σας η μουσική ποιο ρόλο παίζει;

Η μουσική ανέκαθεν λειτουργούσε ως ισχυρό αντικαταθλιπτικό στην καθημερινότητά μου. Οι παλιές ροκ και μπλουζ μελωδίες είναι η μουσική υπόκρουση της νεότητάς μου. Με ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο και φρεσκάρουν όνειρα και αναμνήσεις. Από τότε όμως που ασχολήθηκα με τη συγγραφή έγινε πηγή έμπνευσης και πολύτιμο εργαλείο. Πολλές φορές οι στίχοι ή η μουσική τραγουδιών έχουν γεννήσει στο μυαλό μου σκηνές της ιστορίας που θέλω να αφηγηθώ. Για τον πρωταγωνιστή μου, η μουσική είναι η αφορμή να στοχαστεί για τις υπαρξιακές αγωνίες του, και για μένα η ευκαιρία  να παρουσιάσω μια πιο σύνθεση ψυχοσύστασή του, που πιθανόν η αστυνομική πλοκή από μόνη της να μη μου έδινε τη δυνατότητα.

 

  1. Σε αρκετά σημεία, επίσης, υπάρχουν λογοτεχνικές αναφορές που εν μέρει αποκρυπτογραφούν τον κεντρικό σας ήρωα, αλλά αντικατοπτρίζουν και την προσωπικότητα του συγγραφέα. Με ποιους συγγραφείς πρωτοταξιδέψατε και ποιοι απέκτησαν την ιδιότητα του σημαντικού για εσάς στα χρόνια;

Πρωτοταξίδεψα στην εφηβεία μου με μυθιστορήματα νεοελληνικής λογοτεχνίας των δεκαετιών του ΄80 και του ΄90 και κάποια κλασικά της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που υπήρχαν στην πατρική βιβλιοθήκη. Παράλληλα άρχισα να αγοράζω τα γνωστά βιβλία περιπτέρου (βίπερ) που αργότερα ανακάλυψα ότι είχαν στον κατάλογό τους πολύ σπουδαίους συγγραφείς της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας. Κινούμενος λοιπόν στα πρώτα μου βήματα σε δύο παράλληλους αναγνωστικούς δρόμους, είχα την ευκαιρία  να γνωρίσω καλά βιβλία από όλα τα είδη της λογοτεχνίας. Άλλωστε είναι γνωστό ότι ένα καλό βιβλίο διαρρηγνύει το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει. Σήμερα μπορώ να πω ότι έχω μια ιδιαίτερη προτίμηση στους Λατινοαμερικάνους συγγραφείς. Μαγικός ρεαλισμός, εξωτικά τοπία, πολυτάραχη πολιτική ιστορία,  μυστικισμός  προγονικών θρησκειών και ομοιότητες στην ιδιοσυγκρασία με τους μεσογειακούς λαούς είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που με συναρπάζουν στη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής. Πολύ σημαντικοί και αγαπημένοι συγγραφείς που έχω διαβάσει είναι οι: Μπόρχες, Κορτάσαρ, Σεπούλβεδα, Μάρκες, Γκαλεάνο, Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο ΙΙ, Παδούρα κ.ά.

 

  1. «Όταν μεγαλώσει, θα καταλάβει ότι είναι απείρως βολικότερο να περιορίζει τις επιθυμίες της παρά να τις ικανοποιεί» συλλογίζεται ο πρωταγωνιστής σας βλέποντας την κακή διάθεση μιας σερβιτόρας που τον εξυπηρετεί. Μεγαλώνοντας σε μια άλλη εποχή, τι παρατηρήσεις θα κάνατε για τις επιθυμίες των νέων;

Νομίζω ότι οι επιθυμίες των νέων ήταν πάντοτε οι ίδιες, προσαρμοσμένες φυσικά στις ιδιάζουσες συνθήκες κάθε εποχής. Οι νέοι τα θέλουν όλα, χωρίς υπομονή και με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια. Αυτά σε συνδυασμό με τον ενθουσιασμό και την άγνοια κινδύνου που προκαλεί η απουσία του φόβου για τη φθορά και τον θάνατο δημιουργεί αυτό το εκρηκτικό μείγμα που ονομάζεται νεότητα. Ας τους αφήσουμε να ζήσουν όπως θέλουν αυτή την υπέροχη ψευδαίσθηση της αθανασίας. Άλλωστε για να βελτιώσουμε τις προοπτικές της ζωής των νέων πρέπει να ξεκινήσουμε απ’ τα δύσκολα, να αλλάξουμε τον δικό μας κόσμο, τον κόσμο των μεγάλων.

 

  1. Σε αυτό «…το χρονικό αφύλακτων διασταυρώσεων» που ονομάζει ο Μίλτος Οικονόμου ζωή, τι θα προσθέτατε;

Το χρονικό των αφύλακτων διασταυρώσεων που αναφέρει φιλοσοφώντας ο Μίλτος Οικονόμου είναι το τυχαίο που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή μας. Όχι με την έννοια των απλών συμπτώσεων αλλά σύμφωνα με την  αρχή της συγχρονικότητας του Καρλ Γιουνγκ που συνδέει  γεγονότα τα οποία δεν φαίνεται να έχουν μεταξύ τους αιτιατή σχέση, επειδή αγνοούμε τους φυσικούς νόμους που τα προκαλούν. Θα πρόσθετα στη ζωή τις συνειδητές επιλογές του κάθε ατόμου. Αλλά μήπως και οι επιλογές αυτές επηρεάζονται τελικά από τυχαία γεγονότα;

 

  1. Τα φαντάσματα του παρελθόντος ο Μίλτος Οικονόμου τα ξεπερνά μέσα από το αλκοόλ. Ποια τα δικά σας όπλα στις επίμονες επισκέψεις της μνήμης;

Λόγω ηλικίας δεν πολεμάω πια με τα φαντάσματα του παρελθόντος αλλά διαπραγματεύομαι μαζί τους. Τα βασικά μου επιχειρήματα είναι η ματαιότητα της ζωής και η προσωρινότητα των εγκοσμίων. Αν επιμείνουν, βάζω ένα διπλό ουίσκι.

 

 

  1. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα των συνεπειών της πανδημίας σε οικονομικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε κοινωνικό (εμβολιασμένοι-αντιεμβολιαστές), πώς τροφοδοτεί τη σκέψη ενός συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας; Πιστεύετε πως ανοίγεται ένας νέος χώρος δράσης του είδους;

Ίσως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη ότι ζούμε κοσμοϊστορικά γεγονότα που θα επηρεάσουν την ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια. Η λογοτεχνία που αντλεί θέματά της από τη ζωή θα αποτυπώσει στο άμεσο μέλλον γνωστές και άγνωστες πτυχές της πανδημίας. Στην αστυνομική λογοτεχνία θα έχει ενδιαφέρον να δούμε σε συνθήκες λοκντάουν ντετέκτιβ να λύνουν εξ αποστάσεως αστυνομικά μυστήρια, βασιζόμενοι αποκλειστικά στη συλλογιστική μέθοδο χωρίς τη διενέργεια της παραδοσιακής  εμπειρικής έρευνας. Επίσης «υγειονομικά» εγκλήματα που σχετίζονται με τα σκοτεινά συμφέροντα φαρμακευτικών εταιρειών ή με την εμμονική άρνηση κάποιων να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, ή ακόμα να δούμε μεγάλη έξαρση του ηλεκτρονικού εγκλήματος στις αστυνομικές ιστορίες, που δεν απαιτεί τη φυσική παρουσία του δράστη ή του θύματος.

 

  1. Αν με ένα φωτογραφικό κολάζ παρουσιάζατε την Ελλάδα του 2021, τι θα περιείχε;

Θα περιείχε φωτογραφίες του Μίκη Θεοδωράκη για την ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει στις επόμενες γενιές, αλλά και των καταστροφικών πυρκαγιών στη χώρα μας που για πολλούς λόγους αναλογεί μερίδιο της ευθύνης στον καθένα μας. Δεν θα μπορούσα να παραλείψω ντροπιαστικές σκηνές αναίτιας αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας που είδαν το φως της δημοσιότητας, και ασθενείς που πεθαίνουν αρνούμενοι τη βοήθεια της επιστήμης, στις πιο μαύρες εικόνες της χρονιάς, οι οποίες καταδεικνύουν με τόσο μακάβριο τρόπο την κυριαρχία των εμμονών και του ατομικισμού έναντι της κοινής λογικής και των βασικών ενστίκτων. Θα ολοκλήρωνα το κολάζ με τις ουρές έξω από τα βιβλιοπωλεία ως το μόνο αισιόδοξο μήνυμα μιας δύσκολης περιόδου που μπορεί αύριο να μη θέλουμε να θυμόμαστε, αλλά δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να ξεχάσουμε, αν θέλουμε να μην ξαναζήσουμε ανάλογες στιγμές.

 

  1. Τι περιλαμβάνουν τα άμεσα σχέδιά σας;

Σκοπεύω να διασκευάσω τα πρώτα τρία βιβλία μου, με ήρωα τον συνονόματό μου, τραπεζικό υπάλληλο, σε μια ενιαία ιστορία και σε μια πιο φρέσκια και ίσως πιο χιουμοριστική αφηγηματική εκδοχή. Επίσης να ολοκληρώσω μια σειρά άρθρων στο περιοδικό «Ο Αναγνώστης», με επιλογές σπουδαίων συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας από όλο τον κόσμο.

 

-Σας ευχαριστώ πολύ

Γρηγόρης Δανιήλ για το www.thebook.gr

-Εγώ σας ευχαριστώ, κ. Δανιήλ.

Μάρκος Κρητικός

1