Τη σειρά δοκιμίων Altera Pars συνεχίζει ένα κείμενο της Ασημίνας Ξηρογιάννη για το βιβλίο της «Ποιήματα 2009-2017» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Κείμενο: Ασημίνα Ξηρογιάννη
Ο τόμος « Ποιήματα 2009-2017» στην ουσία αποτελεί μια ανθολόγηση ποιημάτων μου που συναντά κανείς σε προηγούμενες συλλογές μου. ‘Εχοντας προβεί σε αυτοανθολόγηση δημιουργώ ένα κλίμα μέσα στο βιβλίο τέτοιο που να αναδεικνύει το ποιητικό μου στίγμα όλα αυτά τα δημιουργικά χρόνια.Αν μπορούσε κάποιοι στίχοι να θεωρηθούν άκρως αντιπροσωπευτικοί σε αυτήν την περίπτωση, θα ήταν σίγουρα οι κάτωθι: « Λέξεις σε λευκή κόλλα,/ αυτό είμ’ εγώ/ Τίποτα και όλα/ ειλικρινά, μόνο αυτό («Αυτογνωσία») Η ποιητική μου καρδιά είναι κλεισμένη στον συγκεντρωτικό αυτόν τόμο, που ελπίζω να αγαπήσει το αναγνωστικό κοινό.
Ποια ανάγκη, όμως, γέννησε αυτό το βιβλίο; H ανάγκη να μπορούν τα ποιήματά μου να κυκλοφορούν και να προσφέρονται στον κάθε ενδεχόμενο αναγνώστη τους. Γεγονός είναι το εξής: oι συλλογές μου H προφητεία του ανέμου (εκδ. Δωδώνη, 2009), Πληγές (εκδ. Γαβριηλίδης, 2011), Εποχή μου είναι η ποίηση (εκδ. Γαβριηλίδης, 2013), 23 μέρες (εκδ. Γαβριηλίδης, 2015, υβριδικό είδος) και Λίγη φθορά για γούρι (εκδ. Γαβριηλίδης, 2017) δεν κυκλοφορούν πια στο εμπόριο. Είτε γιατί έχουν εξαντληθεί είτε γιατί οι εκδοτικοί οίκοι που τις εξέδιδαν έκλεισαν οριστικά. Οπότε δικαίως γεννήθηκε η σκέψη για μια ανθολόγηση ενός μέρους του έργου μου. Ένα σημαντικό μέρος λοιπόν της δουλειάς μου, προϊόν της δεκάχρονης πορείας μου στα γράμματα, βγαίνει και πάλι στο φως και θα ξαναβρεί τους αναγνώστες του. Σε αυτό το σημείο αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τον εκδότη μου Νέστορα Πουλάκο για την πολύτιμη συμβολή του, αλλά και τη στήριξη .
Ποια η υφή των ποιημάτων; Συνήθως πρόκειται για ολιγόστιχα ποιήματα που πραγματεύονται ποικίλα θέματα όπως ο έρωτας, ο χρόνος, ο θάνατος, η απώλεια, η ματαίωση. Άλλα είναι αυτοαναφορικά, άλλα όχι. Αντλώ από προσωπικά βιώματα, καταστάσεις και γεγονότα, αλλά και από στίχους ποιητών που αγαπώ και έχω ασχοληθεί με το έργο τους, όπως ο Μάρκ Στραντ ,τον οποίο έχω κιόλας ανθολογήσει και μεταφράσει ( Προσωρινή αιωνιότητα, εκδ. Βακχικόν 2019) Το αρχικό ερέθισμα για τον ποιητή μπορεί να είναι οποιοδήποτε, μια μυρωδιά, ένας ήχος, μια ανάμνηση, μια αγάπη, οτιδήποτε. Ακόμα και μια απώλεια ή μια βαθιά θλίψη. Δεν μένω όμως στο αρχικό ερέθισμα, αλλά προχωρώ στην επεξεργασία αυτού ,μια διαδικασία που μοιραία είναι βασανιστική.
Λυρισμό διάχυτο συναντάμε κυρίως στην Προφητεία του ανέμου . Mε μεγάλη πύκνωση και διαύγεια είναι γραμμένες και οι Πληγές, όπου το τραύμα και η πληγή είναι η πηγή της ποίησης, αλλά και το αρχικό ερέθισμα. Οι πληγές επιμένουν να κινητοποιούν τον ποιητή για να πιάσει το μολύβι, νιώθοντας κάποιες φορές πως μπορεί και να τις ξορκίσει μέσω της γραφής. Ο λόγος πεζολογικός, ο στίχος ελεύθερος, όπως –άλλωστε– σε όλα σχεδόν τα ποιήματά μου, πριν ελαχίστων εξαιρέσεων. Μετά τις Πληγές ακολούθησε ένα βιβλίο με ποιήματα που χαρακτηρίστηκε από αρκετούς κριτικούς ως ένα πολιτικό βιβλίο: Εποχή μου είναι η ποίηση (2013), που κυκλοφορεί και στη Γαλλία σε μετάφραση Μισέλ Βόλκοβιτς. Σε αυτό το βιβλίο καταπιάνομαι με τα χρόνια της Κρίσης, η οποία μετέβαλε τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες στη χώρα μας αλλά όχι μόνο. Μέσα σε αυτά τα δυστοπικά και ανισόρροπα χρόνια, ποια η θέση της ποίησης, αλλά και του έρωτα; Ποιος, αλήθεια, ο ρόλος των ποιητών; Βοηθάει η ποίηση σε χαλεπούς καιρούς; Βάζουν φωτιά οι στίχοι;
ΝΕΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ
Σύνδεσε τη λέξη
με την εποχή.
Σύνδεσε το ποίημα
με το πρόσωπο του ανθρώπου.
Φτιάξε μία νέα ποιητική.
Το βιβλίο 23 μέρες είναι ένα υβριδικό βιβλίο (πεζό-ποίηση) που ανιχνεύει μέσω μιας προκλητικής ερωτικής ιστορίας τον τρόπο που γράφεται ένα ποίημα. Η ηρωίδα μου , η Σοφί, γράφει αξιοποιώντας τις πληγές της, το ποιημά της είναι η εξέλιξη της ερωτικής της ιστορίας. Πώς η ίδια η ζωή μας οδηγεί στο ποίημα; Πώς τα ποιήματα συχνά αντανακλούν τη ζωή του ποιητή, τη μεταποιούν ή την αναδιαρθρώνουν; Ενώ το Λίγη φθορά για γούρι περιλαμβάνει πιο πρόσφατα ποιήματα, πολλά από τα οποία είναι ποιήματα ποιητικής.
Να πούμε πως την εκτενή και εμπεριστατωμένη εισαγωγή του βιβλίου έχει κάνει η ποιήτρια και κριτικός Άννα Αφεντουλίδου. Οι υπέροχες βινιέττες που συναντά ο αναγνώστης είναι του εικονογράφου Κυριάκου Γουνελά, ενώ τον όμορφο σχεδιασμό εξωφύλλου έχει κάνει ο Στράτος Προύσαλης.
Ακολουθούν κάποια ποιήματα από τον τόμο:
ΥΠΕΡΒΑΣΗ
Το αρχικό ερέθισμα
Το σώμα που έχασα
Έγινε τώρα η φωνή μου.
Και αφηγούμαι την ιστορία του
για να μη χάσω την ψυχή μου.
Το σώμα έγινε νουβέλα
Για όλες τις μέσα διαδρομές
Τις σκιές τις ρήξεις
Πώς μεταφράζεται η ζωή
σε λόγο ποιητικό,
αυτό πρέπει να δείξεις.
Σαν ρέουν οι λέξεις,
όλα ανθίζουν.
Ξεπερνιέται η άβυσσος.
Κουβεντιάζεται η πληγή.
ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Ραντεβού το φθινόπωρο λοιπόν!
Για να δώσουμε συνέχεια στην ιστορία μας.
Το ζήτημα είναι αν θα μας ξανάρθουν οι λέξεις
ή αν χάθηκαν για πάντα μέσα στους λαβυρίνθους
των καλοκαιρινών μας περιπλανήσεων.
Διάβαζα για τον εραστή μιας πόρνης
που την έλεγαν Λου.
Τόσοι άντρες μπαινόβγαιναν στο σώμα της
μόνο ένας κατάφερνε να την αποπλανεί
προλαβαίνοντας ακόμα και την ίδια την νύχτα.
Και θέλω να σου διηγηθώ αυτή την ιστορία ολόκληρη,
όταν αποκαμωμένοι από τον έρωτα,
θα χαλαρώνουμε στο κρεβάτι
και θα βυθιζόμαστε ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου
φροντίζοντας μη μας πέσει κάτω κανένα βλέμμα.
Ποιο μήνα του φθινοπώρου αυτήν τη φορά;
Σεπτέμβρη ίσως ή Νοέμβρη
θα εξιλεωθείς για την καλοκαιρινή σου προδοσία;
ΛΕΞΕΙΣ
φωνή δεν έχουν
όμως φωνάζουν
αν τις αγαπάς
Κι όταν τις σιωπάς θεριεύουν.
Φτάνει μόνο πάνω στο σώμα τους να περπατάς.
Χωρίς αναπνοή να τις διανύεις.
Να εναποθέτεις σ’ αυτές τις ελπίδες σου.
ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ
Οι καιροί μάς σπρώχνουν
σε δράμα που δεν υπάρχουν λέξεις
να εκφραστεί.
Σε αυτούς τους καιρούς
σκηνοθετώ την πορεία μου
και αξιώνω κόσμο ομορφιάς.
Άλλοτε ο κόσμος μου ήταν τα ποιήματα
μα δεν αρκούν πια.
Δεν παλεύεται η πραγματικότητα
με όμορφα συνδυασμένους τρόπους
και έντεχνη αθωότητα.
Έχουν αρχίσει να με ενοχλούν οι αμαρτίες μου.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ
Ά-πολις κατάντησε
κι όμως δεν ξέρει να σου πει
πώς λέγεται αυτό το -α.
Μα το σώμα του
ξέρει καλά
τα στερητικά τα άλφα
τί σημαίνουν.
Η ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Η κατάρρευση έγινε πλέον τρόπος ζωής,
και συ δεν θα γράψεις άλλο για ανισόρροπους έρωτες
ή ιδανικούς εραστές.
Η εποχή σου δείχνει το δρόμο,
δεν έχεις παρά να τον ακολουθήσεις.
Πάρε υλικό από τη διάλυση
και χτίσε ένα ακέραιο ποίημα.
ΧΩΡΙΣ ΠΟΝΟ ΔΕΝ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
Οι άνθρωποι που έχουν κάτι να πουν
είναι αυτοί που τους σημάδεψε ένας μεγάλος πόνος.
Χωρίς πόνο δεν γράφεται ποίηση.
Υπάρχει πόνος μπόλικος στους καιρούς μας,
άρα και μπόλικη ποίηση τριγύρω.
Γκρίζα ποίηση, πένθιμη, βουβή.
Την ψάχνουν οι άστεγοι στους κάδους απορριμμάτων
και έχουν απόγνωση στο βλέμμα
σχεδόν τρομαχτική.
0