Κάποτε η Μάγια Αγγέλου είχε πει πως: « Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν». Κι είναι η μνήμη η οποία όπου και να την αγγίξεις πονεί που έλεγε κι ο Σεφέρης. Στα 21 διηγήματα της Μαρία Τζιαούρη-Χίλμερ, λοιπόν, η μνήμη κουβαλά οριοθετήσεις και αιμάτινες, σε αρκετά σημεία, χαραγμένες γραμμές.
Η συλλογή της Μαρίας Τζιαούρη-Χίλμερ «Γραμμή ανάμεσα μας» που κυκλοφόρησε πριν κάποιους μήνες από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, αφηγείται στην ουσία τη στιγμή που χάνεται εξαιτίας κάποιων γεγονότων που μοιραία αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων, άλλοτε σηματοδοτώντας κάτι νέο κι άλλοτε φλερτάροντας με τη συντριβή.
Τα 21 όμως διηγήματα χωρίζονται σε δύο άτυπες ενότητες. Τα πρώτα έξι έχουν κυπριακό θέμα, διαδραματίζονται στην Κύπρο πριν και μετά την Εισβολή ή έχουν προεκτάσεις αυτής της χαίνουσας πληγής, ενώ τα υπόλοιπα τοποθετούνται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και άλλων Ευρωπαϊκών χωρών.
Στα πρώτα κείμενα το παρελθόν μπορεί να ξεδιαλύνει κάποια μυστικά, αλλά το παρόν είναι ενίοτε ένα πεδίο συγκατάβασης που δεσμεύει όμως τις όποιες μελλοντικές κινήσεις. Συνταρακτικά περιστατικά που εμφορούνται από γεωπολιτικές συγκυρίες και συνάδουν πρωτίστως με τα οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών της γης. Εδώ ο χρόνος παγώνει, το μετά κινείται σε μια ρευστότητα που υποδηλώνει απλώς την παρουσία. Ο χαμός δεν θα λειτουργήσει επ’ ουδενί ως μοχλός επανεκκίνησης. Οι σχέσεις θα βαθαίνουν (Το κασσετοφωνάκι), η αναμονή θα καταστεί μοναδική διέξοδος (Ο Βαγόρης), ενώ τα όνειρα θα στοιχειώσουν τον ξεριζωμό (Το ξεσπίτωμα). Η βίαιη αποκοπή από τους οικείους θα κληροδοτήσει νέα κακά (Νούμερο 22), ενώ θα προάγει το μίσος και το φανατισμό (Γλυκόπικρα).
Προχωρώντας στα διηγήματα της δεύτερης ενότητας παρατηρεί κανείς πως στο συγκινητικό περιστατικό (Κόμπος στο λαιμό) η νέα σελίδα ζωής προξενεί υφάλμυρες εντυπώσεις, ενώ στο ιδιαίτερο «Αγγελούδι», η συγγραφέας παραθέτει ένα μείζον πρόβλημα που ταλανίζει, κυρίως, τα σημερινά κορίτσια. Η σημαντικότητα της παρουσίας ενός ανθρώπου στις τελευταίες στιγμές ενός άλλου αντί της παροχής βοήθειας, κάνει το διήγημα «Στο χιόνι» από τα πιο ενδιαφέροντα της συλλογής. Μια τσακισμένη ψυχή που δοκιμάστηκε από τα κοινωνικά στερεότυπα, αλλά γέμισε από την αγάπη των στενών του φίλων αποτυπώνεται στο διήγημα «Βασίλης».
«Η φυγή» είναι ίσως το πιο αντιπροσωπευτικό διήγημα του σημερινού ανθρώπου και δη αυτών που ξενιτεύονται για μια καλύτερη ζωή. «Τα φλοράλ φουστάνια», που ακολουθούν το διήγημα «Ιντερλούδιο» είναι ένα πολύπλευρο αφήγημα, από τα πιο σημαντικά της συλλογής. Στους «Παράλληλους κόσμους», σε ένα διήγημα δυο μόνο σελίδων, η συγγραφέας καταφέρνει επιδέξια να σπάει την αφηγηματική ροή, ενώ η απώλεια αντικατοπτρίζεται ολόπλευρα στο επόμενο επεισόδιο (Χωρίς αυτήν). Μετά το λυρικό «Περπάτησε ανάλαφρα γιατί πατάς πάνω στο όνειρό μου», η συγγραφέας εισέρχεται σε ένα δύσκολο πεδίο, σε αυτό της ενδοοικογενειακής βίας (Κλείσε την πόρτα).
Τέσσερα ακόμη διηγήματα θα ολοκληρώσουν τη συλλογή «Γραμμή ανάμεσα μας». Στο «Πόση ευτυχία αντέχεις;» μια ηθοποιός αντιμετωπίζει το ζήτημα της φθοράς, ενώ στο «Σπίτι στην άκρη της πόλης», το μυστηριακό συναντά τον κόσμο των προλήψεων δημιουργώντας μια άρτια ατμόσφαιρα με τραγικά για τον ήρωα αποτελέσματα. Μια λυρική ακόμη απεικόνιση μιας ταλαιπωρημένης ψυχής (Αργά μέσα στη νύχτα), έρχεται να προστεθεί λίγο πριν το κλείσιμο, λίγο πριν το ζήτημα του χρέους και την αξία της τιμής (Κανένας δεν είναι για χάσιμο).
Πολυποίκιλα σε θεματική, όπως μπορεί να διαπιστώσει κάποιος τα αφηγήματα της Χίλμερ, που κινούνται μεταξύ πραγματικότητας και ονειροφαντασίας. Οι έντονες μνήμες της εισβολής αποτυπώνονται χωρίς βαρύγδουπες ή φορτωμένες συναισθηματικά φράσεις στα διηγήματα της πρώτης ενότητας, κάτι που γίνεται αντιληπτό και στα υπόλοιπα. Η Χίλμερ γράφει με απλό τρόπο, δεν προσπαθεί να εξωραΐσει το κείμενο με περισπούδαστες λέξεις, το νήμα της κάθε ιστορίας επαφίεται πάνω στην ωμή όψη του κόσμου. Ενίοτε η στιγμή που συνοδεύει τα μοιραία γεγονότα που αλλάζουν τη ζωή μας προστρέχουν στην ανάγκη εξεύρεσης δεύτερων ευκαιριών.
Η συγγραφέας σε πολλά διηγήματα της συλλογής δημιουργεί ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό σκηνικό χάρη στη δεινή μαεστρία του αφηγητή της να εφαρμόζει στις διαστάσεις της κάθε ιστορίας. Γεγονότα, σκέψεις ακόμη και σιωπές ακολουθούν την ενδεδειγμένη πορεία. Οι ήρωες συχνά προβάλλονται ως δεσμώτες του παλιού, στρατευμένοι στην εμπύρετη δίνη των στερεοτύπων, άλλοι, ελάχιστοι, δραπετεύουν από αυτή τη δίνη ανοίγοντας μια νέα σελίδα.
Η εκφραστική της Χίλμερ παραμένει καθ’ όλη την ανάγνωση οικεία απεμπολώντας κάθε στολίδι και λογοτεχνικό σχήμα. Γλώσσα απέριττη, δωρική, που αριστοτεχνικά υπονομεύει τις λογοτεχνικές συμβάσεις στηλιτεύοντας τις καθ’ εξακολούθησιν, στη λογοτεχνία μας, επίπλαστες ηδονικές εκφράσεις ματαιοδοξίας.
0